Bên cạnh phương pháp tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông đại chúng, 10 năm qua, Thái Lan đã nỗ lực giảm lượng tiêu thụ thuốc lá bằng cách gia tăng kích cỡ hình ảnh thể hiện tác hại khói thuốc trên bao bì. Hiện diện tích hình ảnh tác hại đã chiếm 85% mặt bao thuốc. Tuy nhiên, theo nhiều số liệu, lượng người hút thuốc tại Thái Lan vẫn tăng.
Trong một báo cáo vừa công bố, Giáo sư kinh tế Sinclair Davidson thuộc Đại học RMIT Melbourne (Australia) nhìn nhận thực tế này cho thấy Thái Lan cần cân nhắc những giải pháp khác nhằm hạn chế khói thuốc lá. Nhiều quốc gia chủ yếu triển khai chính sách "chậm mà chắc" thông qua phương pháp giáo dục. Nhà trường, các trung tâm giáo dục, tổ chức cộng đồng... thường xuyên thông tin về tác hại của khói thuốc với sức khỏe cũng như việc hút thuốc tốn kém như thế nào. Tuy nhiên giải pháp này không mang lại kết quả trực tiếp, ít tạo ra tác động mạnh mẽ, nhất là đối với những ai đã nghiện thuốc.
"Thông tin về tác hại sức khỏe tác động chủ yếu đến người lớn tuổi hơn, còn người trẻ lại quan tâm đến việc tốn kém tiền bạc nhiều hơn", ông Davidson nói.
Trong vòng 20 năm qua, nhiều nhà vận động bảo vệ sức khỏe cộng đồng liên tục lên tiếng về việc phải siết chặt ngành công nghiệp sản xuất thuốc lá và các sản phẩm thay thế. Kết quả, nhiều chính sách hạn chế sản xuất thuốc lá đã ra đời.
Tại Thái Lan, hiện cơ quan chức năng đang xem xét áp dụng chính sách bao bì thuốc lá màu trắng. Đây là quy định xuất phát từ Australia vào năm 2012. Theo đó trên mặt bao thuốc lá sẽ không được phép in nhãn hiệu hay màu sắc riêng mà chỉ có những hình ảnh về các bệnh đường hô hấp, cho thấy tác hại của thuốc lá. Theo sau Australia, Pháp và Anh cũng áp dụng chính sách này. Tại châu Á, cùng với Thái Lan, Singapore cũng đang xem xét học hỏi các quốc gia phát triển.
Chính sách mạnh tay vấp phải sự phản đối của ngành công nghiệp thuốc lá. Trong khi chính phủ các nước khẳng định quy định mới không vi phạm luật doanh nghiệp, bản quyền... thì các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá lại đang than phiền quy định mới can thiệp quá mạnh tay vào hoạt động quảng bá.
Quan trọng hơn, câu hỏi đặt ra là mức độ hiệu quả của biện pháp mạnh này đến đâu. Theo khảo sát tình trạng tiêu thụ thuốc lá do Chính phủ Australia thực hiện, trong vòng ba năm từ khi quy định mới được ban hành vào tháng 12/2012, số người hút thuốc chỉ giảm không đáng kể.
Vào tháng 11/2017, báo cáo của Tổ chức kiểm soát tiêu thụ thuốc lá Australia còn cho thấy trong giai đoạn từ 2010 đến 2013, số người hút thuốc trẻ tuổi thậm chí còn gia tăng.
Tại Pháp, Bộ trưởng Y tế Agnes Buzyn thừa nhận doanh số thuốc lá tăng sau khi ban hành quy định bao thuốc lá trắng. Tình trạng tương tự diễn ra tại Anh, theo Cục Thống kê nước này.
Thị trường có cách luồn lách qua khe cửa hẹp của biện pháp mạnh tại các nước. Trong khi Chính phủ mạnh tay siết tình trạng hút thuốc, các đường dây buôn lậu và hàng giả hoành hành. Việc sản xuất thuốc lá với bao bì trắng được cho là dễ làm giả hơn nhiều so với bao bì có nhãn mác. Kéo theo đó, cơ quan chức năng phải nỗ lực gấp đôi để vừa kiểm soát việc tiêu thụ và chống hàng gian, hàng giả.
Cũng theo báo cáo của giáo sư Davidson, phương pháp tỏ ra hiệu quả nhất giúp giảm tỷ lệ hút thuốc tại Anh là sự trỗi dậy của các thiết bị điện tử thay thế thuốc lá. Các thiết bị này không giúp người nghiện thuốc cai được ngay một sớm một chiều, nhưng giúp họ chuyển sang sử dụng sản phẩm tạo ra khói thuốc ít độc hại hơn cho bản thân và người xung quanh.
Tại Thái Lan, giáo sư người Australia cho rằng cơ quan chức năng nước này có thể cân nhắc các biện pháp "mềm" như tạo chính sách cởi mở cho các sản phẩm thay thế.
"Không giống Australia, Pháp và Anh, Thái Lan là một quốc gia đang phát triển. Chính sách mềm giúp tạo hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và sức khỏe cộng đồng", ông Davidson nói.
Trong khi đó, phương pháp giáo dục vẫn cần thực hiện ngay từ trong nhà trường. Dù đây là phương pháp cần thời gian lâu dài mới thể hiện hiệu quả, nhưng vẫn có thể tạo nền tảng góp phần thay đổi thói quen và cái nhìn của thế hệ trẻ trong tương lai.
Theo The Nation
